Kardeş Kıskançlığı

Hazır oluş süreçlerine bakılmadan bir bebeğin aileye katılması küçük çocukların hayatlarındaki en
büyük krizlerden birini oluşturabilmektedir. O zamana kadar ailenin tek başrol oyuncusu olan büyük çocuğun ilgiyi yeni bir kişiyle paylaşmak durumunda kalması sancılı bir süreci de beraberinde getirebilir. Eve yeni bir kardeş katıldığında büyük çocuk, ebeveynlerinin sevgisi için kardeşiyle rekabet etmeye başlayabilir. Çocukların, kıskançlığın anlamını ve etkisini öğrenebilmeleri zaman alabilir. Bu süreçte çocukların yaşadığı gerçek duyguların bilinmesini oldukça önemlidir. Kardeşler arasındaki yaş farkına bağlı olarak da farklı gelişim dönemlerinde farklı çatışmalar oluşabileceği de bir gerçektir. Kıskançlık farklı formlarda ortaya çıkabilir. İlk dönemlerde annenin ilgisinin bölünmesi sebebiyle büyük çocukta davranış değişimleri oluşabilmektedir. Küçük kardeşini taklit etmeye başlayabilir ya da anneye yönelik agresif tepkiler gösterebilir. Çocukların yaşadıkları bu duygularla baş etmesine yardımcı olmak adına aşağıdaki noktalara dikkat edilebilir.

*Çocuğun yaşına uygun, anlayabileceği şekilde ve abartılı söylemlerden kaçınarak bir kardeşi olacağını söyleyebilirsiniz. “Kardeşin bazen eğlenceli olacak, bazen ağlayacak. Onu beslemek, yıkamak ve ona bakmak durumundayım. Bazen kendini üzgün hissedebilirsin, böyle hissettiğinde gel bana söyle, sana fazladan sevgi vereyim” şeklinde samimi bir iletişim kurulabilir. Bu noktada çocuğa alabileceğinden fazla sorumluluk yüklemekten kaçınmaya da dikkat etmek önemlidir.

*Bebek anne karnında büyümeye başladıkça büyük çocuğun merakı da artabilir. Annenin karnına
dokunmasına fırsat verilebilir ya da doktor kontrollerine eşlik etmesi sağlanabilir. Böylelikle büyük
çocuğunuzu da sürece dahil etmiş olacaksınız.

*Büyük çocuğunuzun bebeklik süreciyle ilgili anılarınızı onunla paylaşabilirsiniz. Birlikte çocukluk
fotoğraflarına bakarak sohbet edebilirsiniz. Büyük çocuğunuza ait anıları onunla paylaşarak
yaşayabileceği duyguları ifade etmesine de fırsat yaratabilirsiniz.

*Çocuğunuzun günlük rutininde bir değişiklik yapacaksınız doğum öncesinde gerçekleştirilmesi yararlı olacaktır. Kardeşinin olması büyük çocuk için önemli bir değişiklik olacağı için kardeş dünyaya geldikten sonra oluşabilecek büyük değişiklikler çocuğu olumsuz etkileyebilir. Çocuklar rutinler içerisinde kendilerini güvende hissederler.

*Doğum zamanı yaklaştığında çocuğunuza kendi süreciyle ilgili bilgi vermeniz kendisini güvende
hissetmesine yardımcı olacaktır. Anne hastanede olduğu süreçte büyük çocukla kimin ilgileneceği
hakkında bilgi verilebilir. Aynı zamanda bu durumda da çocuğun rutininde bir değişiklik olacaksa
önceden ifade edilmesi faydalı olacaktır.

*Bebeğin doğumundan önce bebeğin dünyaya geldikten sonra sürecin nasıl olacağı hakkında
çocuğunuzla konuşabilirsiniz. Zaman zaman bebeğin ağlayacağı, bakımında annenin sık sık yardımcı olacağı gibi noktalar üzerine konuşabilirsiniz. Bakım sürecine büyük çocuğunuzu da katarak yaşına uygun ufak sorumluluklar almasını sağlayabilirsiniz.

*Çocuklar kıskançlık duygusunu bastırdıklarında faklı davranışlarla kendilerini ifade edebilirler. Bu
sebeple duygularını sözel olarak ifade edebilmelerine fırsat vermek faydalı olacaktır.

*Ebeveynin bir özelliğe ya da değere aşırı önem vermekten kaçınması gerekmektedir. Çocuğun
duygularıyla başa çıkmasına sadece gerçekleri açıklayarak değil duygularını anlayarak yardımcı
olunabilir. Çocuklar arasında karşılaştırma yapmaktan kaçınmak gerekir.

*Kıskançlık duygusunu vurma, itme gibi davranışla ifade etmeyi seçen büyük çocuğun duygusal
güvenliğini sarsmadan küçük çocuğun fiziksel güvenliğini sağlayabilmek önemlidir. Çocuğun öfkesini oyuncak bir bebeğe anlatması ya da bir kağıda aktarması istenebilir.

*Çocuklar eşit olarak sevgiyi ve ilgiyi paylaşmak yerine tekil olarak sevilmeyi bekleyebilirler. Bu
noktada değerli olanın çocukla geçirilen süre boyunca ebeveynin tamamen o çocukla birlikte
olabilmesidir.

*Çocuğun yaşadığı duygularla empati kurabilmek, bu duyguları yansıtabilmek onların anlaşıldığını
hissetmelerine yardımcı olacaktır.

Referans: Anne Baba ve Çocuk Arasında Dr. Haim G. Ginott, Dr. Alice Ginott, W. Wallace Goddard
s:177-191
Referans:Çocuğunuz Sizden Ne Bekliyor Şule ve Yankı Yazgan s:285-290